GiriÅŸ:
Devlet destekleri iÅŸletmeler için maliyetleri azaltmaya, etkin finansman bulmaya ve rekabet avantajı saÄŸlamaya yarayan stratejik araçlardır. Ancak piyasa gerçekleri, desteklerden yararlanma oranlarının olması gerekenin çok gerisinde kaldığını, bunun nedenlerinin ise büyük ölçüde bilgi eksikliÄŸi, önyargılar, yetersiz planlama, süreç yönetiminin yapılamaması ve finansman (Bütçe) eksikliÄŸinden kaynaklandığını göstermektedir. AÅŸağıda bu sorunlarla ilgili çözüm önerilerimi sizlerle paylaÅŸmış olacağım.
1. Sorun: Bilgi eksikleri
İşletmeler genelde desteklerin varlığından ve ÅŸartlarından haberdar deÄŸiller . Yapılan saha araÅŸtırmalarına göre; Bilgiye eriÅŸim arttıkça baÅŸvuru oranları ve baÅŸarılı proje sonuçları artmaktadır.
Çözüm önerileri :
• Bakanlıkların/kurumların (Sanayi, Ticaret, Kültür ve Turizm, Orman, Maliye, Sosyal Güvenlik Bakanlıkları KOSGEB, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları, Teknopark/Tekmer/Ar-Ge ofisleri Teknoloji Transfer ofisleri vb kurumların) resmi duyuru kanalları belirlenip haftalık/aylık ÅŸekilde takip edilmeli,
• Bakanlıklar ve ilgili kurumları yerinde ziyaret ederek uzmanlardan ve detaylı bilgi alınmalı,
• Resmi web siteleri, eposta bildirimleri, sektörel dernekler ve ticaret ve meslek odaları takip edilmeli,
• Devlet destekleri konusunda deneyimli danışman firmalardan hizmet alarak bilgi ve tecrübelerinden faydalanılmalı,
• Destekler hakkında yönetim ve iÅŸletmedeki ilgili departmanlara eÄŸitimler düzenlenmeli,
• Mevzuat.gov.tr adresinden destek mevzuatı günlük olarak takip edilmeli,
• İlgili kurumların mobil bildirimlerini açarak yeni çaÄŸrılardan anında haberdar olunmalı,
• Åžirketin rutin toplantılarına devlet destekleri ile ilgili gündem maddesi eklenerek konun önemi vurgulanmalı ve teÅŸvik sorumlusundan brif alınmalıdır.
2. Sorun: Önyargıların olması
Mevzuatın karmaşık olması,, adamın yoksa teÅŸvik alamazsın inancının olması, devlet önce teÅŸviki verir sonra geri alır ceza keser düÅŸüncesinin yaygın olması, niteliksiz danışmanların yanlış yönlendirmeleri, ve özellikle kötü örneklerle karşılaşılması teÅŸvik baÅŸvurularını olumsuz olarak etkilemektedir.
Çözüm önerileri :
• Benzer ölçek ve sektörden teÅŸvik almış ve baÅŸarı hikayesi yazmış iÅŸletmelerle iletiÅŸim kurulmalı ve gerçek vaka incelemeleri yapılmalı,
• Önce basit, hızlı sonuç veren desteklere baÅŸvurup öz güven oluÅŸturulmalı,ardından daha karmaşık programlara geçilmeli,
• TeÅŸvik “bedava para” deÄŸil, yatırım maliyetini düÅŸüren bir finansman aracıdır ÅŸeklinde bir zihinsel dönüÅŸüm saÄŸlanmalı,
• Danışman seçerken referans, geçmiÅŸ proje baÅŸarısı ve sözleÅŸmeye dayalı performans göstergeleri istenmeli,
• Bakanlıkların ve ilgili kurumların yayınlamış olduÄŸu istatistikler incelenerek kaç iÅŸletmeye ne kadar bütçe ile destek verildiÄŸi görülmeli,
• Rakiplerimizin hangi teÅŸviklerden ne kadar yararlandığı ve bizim iÅŸletmemize nazaran nekadar avantajlı hale geldiÄŸi analiz edilmeli,
• Yatırım sunumlarında devlet desteklerini son slayt olarak gösterme alışkanlığından kurtulup teÅŸvikleri finansman yapısı içinde görmeli ve yatırımın süresini ne kadar kısaltacağını ve saÄŸlayacağımız maliyet avantajını görülmelidir.
3. Sorun: Planlama eksiklikleri
Yatırım kararından önce gerekli kayıt, belge ve yapısal düzenlemeler yapılmadığı için baÅŸvurular kabul edilmiyor. Destek programlarının çoÄŸu uygunluk ÅŸartları, zaman sınırları ve süreç kurallarına sıkı sıkıya baÄŸlıdır. Hazırlık eksikliÄŸi sebebiyle iÅŸletmeler hak kaybına uÄŸrar. Planlama ve uygunluk kontrolü ise risklerimizi minimize eder.
Planlama örnekleri :
• İhracat destekleri ve bazı kosgeb desteklerinden yararlanmak için ÅŸirketin türü Limited yada Anonim olmalı,
• Kosgeb iÅŸkurma ve iÅŸ geliÅŸrirme desteÄŸine kurıluÅŸtan 1 yıl içerisinde kapasite geliÅŸtirme desteklerine ise kuruluÅŸtan itibaren 3 yıl içerisinde baÅŸvurlmalıdı,
• Kosgeb /Tübitak/İhracatçı Birlikleri/iÅŸkur/SGK kayıtları açık ve güncel olmalı,
• Yatırıma uygun NACE kodu doÄŸrulanıp gerekirse vergi dairesinden düzeltilmeli,
• AR-GE/tasarım/yazılım projeleri için teknokent kabul süreçleri tamamlandıktan sonra projeye baÅŸlanmalı,
• Arge personelleri yazılım, bilgisayar ve temel bilimler mezunu olmalı, Destek personeli arge personelin %10 ‘ nu geçmemeli,
• Kirası ve lokasyonu uygun teknokentler ve tekmerler araÅŸtırmalı,
• İstihdam teÅŸvikleri için iÅŸe alım zamanlaması, meslek kodu ve nitelik uyumu önceden planlanmalı;
• Tapu, kira sözleÅŸmeleri kapasite belgesi, iÅŸletme ruhsatı, sanayi sicil belgesi çed raporu gibi resmi belgeler önceden hazır olmalı,
• Her destek için son baÅŸvuru tarihlerinin merkezi bir takvimde (gün/ay/ yıl) tutulmalı,
• Yatırım teÅŸvik belgesi onaylandıktan sonra yatırım harcamalarını yapılmalı,
• Yerel ve global marka tescili yapılmalıdır.
4. Sorun: Süreç yönetimin doÄŸru yapılamaması
BaÅŸvuru öncesi hazırlık önemli olduÄŸu gibi projenin baÅŸarıya ulaÅŸması için sistematik bir süreç yönetiminin de hayati önemi vardır. Süreç takibi genelde bir muhasebe elemanına bırakılıyor, danışman yalnız bırakılıyor sonuçta projelerimizin iptal riski oluÅŸuyor. İşletme yönetiminin bir teÅŸvik takip modeli oluÅŸturması ve atayacakları teÅŸvik sorumlusu ile süreci yakından takip etmeleri yaÅŸanacak sorunları büyük ölçüde ortadan kaldıracaktır.
Süreç takip örnekleri:
• Yönetimden bir sorumlu ve destek başına en az bir koordinatör belirlenmeli,
• SözleÅŸme, Harcama , Personel, Muhasebe,Raporlama, Denetim, Kapanış her aÅŸama için sorumluluk, belge listesi ve kriterler yazılı hale getirilmeli,
• Fatura açıklamaları, ödeme kanalları, harcamanın proje ile uyumu günlük/aylık olarak doÄŸrulanmalı. Aynı harcamanın birden fazla destekte kullanılmaması takip edilmeli,
• Hangi personelin hangi teÅŸvikten faydalandığı, iÅŸe giriÅŸ tarihi, meslek kodu, çalışma statüsü, önceki teÅŸvik transferleri gibi bilgiler personel bazında izlenmeli,
• TeÅŸvik gelirleri doÄŸru muhasebe hesaplarında takip edilmeli; gelir ve gider kayıtları beyanname ile uyumlu olmalı,
• Nihai faaliyet raporu ve harcama raporları eksiksiz hazırlanmalı; elektronik sistemlere yüklemeler (ETÜYS, KOSGEB, TÜBİTAK vb.) takip edilmelidir
5. Sorun : Yetersiz finansman
Devletin destek ödeme sistemi ekseriyetle önce harcamayı yap, belgelerini bana getir ben yerinde tespit yapayım sonra destek ödemesini yaparım ÅŸeklindedir. İşletmeler yatırıma baÅŸlamadan önce gerekli öz kaynak veya kredi temini ÅŸeklinde bir finansman ayarlaması yapmamışsa yeterli bütçesi yoksa desteklerden yararlanmak bir yana yatırımı tamamlaması da mümkün olmuyor.
Çözüm önerileri :
• Yatırımın her aÅŸaması için tutar, zamanlama ve öngörülen destek tarihlerinin yer aldığı aylık nakit akış tablosu oluÅŸturulmalı,
• Öz kaynak, banka kredisi, leasing, yatırım ortaklıkları veya teminat mektupları gibi araçların hangi aÅŸamada devreye gireceÄŸini planlanmalı,
• Bazı desteklerde sınırlıda olsa avans alınması mümkün olabiliyor. Teminat mektupları için bankalarla ön görüÅŸme yapılmalı,
• Projeyi geri ödeme süresi açısından deÄŸerlendirmeli, teÅŸvikin yatırımın rasyonunu nasıl etkilediÄŸini sayısal olarak görülmelidir.
Sonuç:
Devlet destekleri, doÄŸru organizasyon, disiplinli süreç yönetimi ve finansal planlama ile iÅŸletmenin rekabet gücünü ve sermaye verimliliÄŸini önemli ölçüde artırır. Anahtar; bilgiye eriÅŸim, küçük baÅŸarılarla güven inÅŸası, baÅŸvuru öncesi hazırlık, sıkı süreç takibi ve nakit-uyumlu finansman planlaması. Bu yaklaşımlar uygulandığında destek programları ÅŸirket stratejisinin pasif bir unsuru olmaktan çıkar, aktif bir yatırım-finansman aracına dönüÅŸür.
Yazıyı Paylaş:




